Book description:
Album jest efektem pierwszej i drugiej edycji konkursu plastycznego IPN Sprzączki i guziki z orzełkiem ze rdzy , które odbyły się w latach 2010 i 2011. Zadaniem uczestniczących w konkursie uczniów było upamiętnienie jednej z ofiar Zbrodni Katyńskiej w formie karty z albumu. Poszczególne edycje projektu cieszyły się tak dużym zainteresowaniem, a nagrodzone prace miały tak wysoki poziom, że organizatorzy postanowili je opublikować. Każda praca zamieszczona w albumie ma niepowtarzalny charakter, nie tylko ze względu na rekonstrukcję indywidualnych losów zamordowanych, ale też ze względu na swoją formę. Wśród upamiętnionych w albumie ofiar Zbrodni Katyńskiej są żołnierze Września 1939, policjanci, funkcjonariusze służb granicznych oraz osoby cywilne; postaci historyczne, jak i zwykli obywatele II Rzeczpospolitej. Zarówno forma publikacji, pozwalająca wykorzystać zaangażowanie młodzieży w odtwarzaniu dziejów, jak i zawartość mają duży walor edukacyjny i wychowawczy. Książka, będąca połączeniem wydawnictwa albumowego i opracowania popularyzatorskiego, zawiera eseje związane ze Zbrodnią Katyńską, nagrodzone w konkursie prace, biogramy 64 ofiar, fotografie oraz dokumenty upamiętnionych osób. Publikację zamykają relacje z dwóch wyjazdów edukacyjnych do miejsc pamięci na Wschodzie (do Katynia oraz Charkowa). Zamieszczone w niej fragmenty dokumentów źródłowych, wypowiedzi polityków, relacji i listów związanych ze Zbrodnią Katyńską i jej ofiarami są same w sobie komentarzem historycznym. Rekonstrukcja losów pojedynczego człowieka i pokazanie jego życia w kontekście wydarzeń historycznych pozwala uniknąć tworzenia historii bezimiennej. Pozwala godnie ich upamiętnić, co było zamierzeniem organizatorów konkursu.