Przestępstwa sędziów i prokuratorów w Polsce lat 1944-1956

Opis książki:

Do kanonów cywilizacji należy przekonanie, że idea sprawiedliwości spełnia się poprzez czyny sędziów i prokuratorów, dla których przepis prawny jest tylko narzędziem, za pomocą którego mają wypełnić swe powołanie wymierzając sprawiedliwość. Sędzia, wydając sprawiedliwy wyrok a prokurator wnosząc o takie orzeczenie, utrwalają wśród obywateli poczucie prawa i bezpieczeństwa. Utrwalają oni oparty na sprawiedliwości pokój społeczny. Sędzia, jak żaden inny funkc- jonariusz publiczny, posiada władzę nad najcenniejszymi dobrami człowiekaobywatela, w tym i nad jego życiem. Dlatego idea sprawiedliwości opierać się musi na przekonaniu obywateli, że sędzia, orzekając o winie i karze, nigdy nie sprzeniewierzy się swemu powołaniu czynienia sprawiedliwości. Sędzia, który powodując się osobistym interesem, czy też ideologicznym zaślepieniem nie kieruje się sprawiedliwością, uruchamia mechanizm anarchizacji życia społecznego i demoralizacji, stając się sam narzędziem bezprawia. Ten dramat wymiaru sprawiedliwości nie został oszczędzony Polsce w okresie powojennym. Niektórzy z sędziów i prokuratorów stali się w latach 19441956 wykonawcami terroru państwowego nie tylko wobec otwartych przeciwników władzy, ale również wobec tych wszystkich, którym władza ta odmawiała podstawowych praw ludzkich. Oddawany do rąk Czytelników tom zawiera prace naukowe, będące owocem cyklu czterech konferencji pod wspólnym tytułem "Przestępstwa sędziów i prokuratorów jako element zbrodni komunistycznych w Polsce lat 19441956", zorganizowanych przez Główną Komisję Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego oraz Helsińską Fundację Praw Człowieka (lutymaj 1999 r.). Poszczególne konferencje były poświęcone: genezie oraz pod- stawom prawnym działania sądowego i quasi sądowego systemu represji; sądowej praktyce represji politycznych; prokuraturze i organom quasisądowym; prawu i strukturom organizacyjnym jako instrumentom represji. W konferencjach wzięli udział zarówno teoretycy specjaliści prawa karnego i historycy, jak również praktycy prokuratorzy i sędziowie, przede wszystkim z Głównej i Okręgowych Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, a także co jakże ważne ofiary zbrodni sądowych. Na niewątpliwy dorobek konferencji składa się zarówno bogata faktografia, zawarta w przedstawionych referatach, jak i jednoznacznie sformułowane oceny prawne czynów sędziów i prokuratorów w kategoriach zbrodni. Dokonanie takich ocen możliwe było w oparciu o rekonstrukcję mechanizmu, w którym sędziowie świadomie wykonywali wolę politycznych moco- dawców. Zawarte w niniejszym tomie opracowania podważają tezę o służeniu przez sędziów i prokuratorów w badanym okresie jedynie prawu, w nieświadomości, że stają się narzędziem bezprawia wobec swych ofiar. Oczywistym jest, że sędziowie i prokuratorzy motywowani ideologią komunistyczną stanowili tylko część ówczesnego korpusu sędziów i prokuratorów, ale prawdą jest także, że skutecznie współdziałali w dążeniu do osiągnięcia celu komunistycznej władzy, jakim było zastraszenie polskiego społeczeństwa. Także z ich pomocą ówczesna władza zamierzała osiągnąć stan, który Vaclav Havel nazwał "społeczeństwem martwej ciszy". Przedstawione Czytelnikom opracowania jawić się mogą nie tylko jako źródło moralnego, ale również prawnego zobligowania do prowadzenia śledztw w sprawach zbrodni sądowych i przedstawienia zarzutów ich dokonania żyjącym jeszcze sędziom i prokuratorom. Idea sprawiedliwości urzeczywistnia się w continuum, co sprawia, że Rzeczpospolita musi powrócić do wyjaśnienia przez niezawisły wymiar sprawiedliwości każdego przypadku zbrodni sądowych z lat 19441956. Stanie się to z pewnością pierwszoplanowym zadaniem Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Leon Kieres

Książka "Przestępstwa sędziów i prokuratorów w Polsce lat 1944-1956" - Witold Kulesza, Andrzej Rzepliński (red.) - oprawa twarda - Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, IPN.

Spis treści:

LEON KlERES
Wstęp

GENEZA ORAZ PODSTAWY PRAWNE DZIAŁANTA SĄDOWEGO I OUASI-SĄDOWEGO SYSTEMU REPRESJI

ANDRZEJ RZEPLIŃSKI
Przystosowanie ustroju sądownictwa do potrzeb państwa totalitarnego w Polsce w latach 1944—1956

ADAM BOSIACKI
Prawo stalinowskie i jego recepcja w Polsce 1944—1956 — zarys problematyki

ADAM LITYŃSKI
Na drodze ku nowej procedurze karnej: o postępowaniu przygotowawczym w latach 1943—19511

PIOTR KŁADOCZNY
Kara śmierci jako

SĄDOWA PRAKTYKA REPRESJI POLITYCZNYCH

JANUSZ WRÓBEL, MAREK SŁOJEWSKI
Zbrodnie sądowe z oskarżenia o kolaborację z nazistami. Procesy kierownictwa PKB, „Starta" i Okręgowego KWP przed Sądem Wojewódzkim w Warszawie

KRZYSZTOF SIDORKIEWICZ
Stosowanie w latach 1946-1956 na Pomorza i Kujawach dekretu z 22 gtyezab 1946 r. o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego

MAKEK K.IELASIŃSKI
Raport o zabijaniu

ZOFIA LESZCZYŃSKA
Procesy sądowe w latach 1944-1956 wobec członków organizacji niepodległościowych na Lubelszczyźnie

JAN DRAUS
Proces kierownictwa Rzeszowskiego Okręgu Narodowej Organizacji Wojskowej w 1949 r.

ZBIGNIEW K. WÓJCIK
Procesy polityczne duchowieństwa diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Rzeszowie (1946-1954)

ANDRZEJ JARACZ
Orzecznictwo i działalność wojskowych sądów rejonowych na Pomorzu Środkowym w latach 1946-1955

WIESŁAW JAN WYSOCKI
Oskarżenie Witolda Pileckiego i współtowarzyszy. Charakter śledztwa, procesu publicznego i procesów odpryskowych

MAŁGORZATA GAJDUS-CIBOROWSKA, ANNA KUŹMIUK
Sprawy o „szeptanki" osądzone przez Sąd Najwyższy w II instancji do 1956 r.

MAREK ŻUKOWSKI
„Szeptana propaganda" w orzecznictwie Wojskowego Sądu Rejonowego w Koszalinie w latach 1950-1955

DARIUSZ JAROSZ
Funkcjonowanie stalinowskiego systemu represji wobec chłopów w latach 1950—1956

BOLESŁAW FENGLER
Powstanie i likwidacja prywatnego haadlu ocaz rzemiosła •a Pomorza Zachodnim w latach 1945-1954

BOLESŁAW FENGLER
Fałszywe oskarżenia chłopów w ramach procesu socjalizacji wsi polskiej w latach 1945-1956

KRYSTIAN BEDYŃSKI
Sadowa represja o charakterze politycznym wobec funkcjonariuszy więziennych w latach 1944—1956

PROKURATURA I ORGANY OUASI-SĄDOWE

WŁADYSŁAW TKACZEW
Relacje miedzy organami informacji a sądownictwem i prokuraturą w Wojsku Polskim w latach 1946-1947

JANUSZ BOROWIEC
Wojskowa Prokuratura sądów doraźnych w województwie rzeszowskim maj—czerwiec 1946

MICHAŁ FAJST
Komisja Specjalna na tle innych instytucji quasi-sądowych

PIOTR FlEDORCZYK
Stosowanie aresztu tymczasowego w Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym (na przykładzie Delegatury w Białymstoku)

RYSZARD TOMKIEWICZ
Personel sędziowsko-prokuratorski Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym (na przykładzie Delegatury w Olsztynie 1945—1954)

PIOTR MAJER
Aparat bezpieczeństwa publicznego a organy wymiaru sprawiedliwości — elementy współpracy

JERZY KOCHANOWSKI
Jeńcy niemieccy w Polsce WS-l95Q w świetle koawencp genewskiej

PODSTAWY PRAWNE ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA ZBRODNIE

WITOLD KULESZA
Odpowiedzialność karna sędziów i prokuratorów za zbrodnię sądową

Wykaz skrótów
Indeks miejsc
Indeks osobowy
Contents
Inhaltsveraeichnis