Book description:
Praca przedstawia życie i działalność mjr. Ludwika Marszałka „Zbroi" (1912-1948). Harcerz, zawodowy oficer piechoty i lotnictwa WP, podczas okupacji niemieckiej pełnił m.in. funkcję oficera szkoleniowego i komendanta Obwodu AK Dębica. W latach 1945-1947 był działaczem podziemia niepodległościowego („NIE", Delegatury Sił Zbrojnych, Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość") na Rzeszowszczyźnie i Dolnym Śląsku. Już od jesieni 1944 r. ścigały go komunistyczne służby bezpieczeństwa. W grudniu 1947 r. został rozpracowany agenturalnie i aresztowany we Wrocławiu przez funkcjonariuszy WUBP. Wojskowy Sąd Rejonowy skazał go na karę śmierci. Życiorys „Zbroi" może służyć jako przykład dramatycznych losów pokolenia akowskiego, które w latach 1944-1954 zostało zdziesiątkowane w czasach komunistycznego terroru i represji.
W pracy zastosowano układ chronologiczny. Część I przedstawia korzenie rodzinne Marszałka i środowisko, w którym się wychowywał. Część II ukazuje okres nauki w gimnazjum i służby w WP. W części III zostały odtworzone losy Marszałka podczas okupacji niemieckiej na terenie Obwodu Dębica ZWZ-AK. Część IV prezentuje działalność Marszałka w antykomunistycznej konspiracji poakowskiej na Rzeszowszczyźnie i Dolnym Śląsku. W części V starano się zrekonstruować okres uwięzienia i okoliczności stracenia „Zbroi". W aneksach zamieszczono oceny szkolne Ludwika Marszałka i fragmenty okresowych raportów sekcji II Wydziału III WUBP w Rzeszowie, informujących Departament III MBP w Warszawie o postępach w rozpracowywaniu „Zbroi".
(…)
Niniejsza praca powstała na podstawie archiwaliów różnej proweniencji. Bazę źródłową stanowią przede wszystkim niewykorzystywane szerzej materiały dotyczące „Zbroi", jego najbliższych współpracowników oraz WiN-u, zgromadzone w 29 archiwach i instytucjach w kraju i za granicą (zob. wykaz źródeł), w tym ściśle tajne do niedawna dokumenty operacyjne, śledcze, ewidencyjne i statystyczne UB, akta prokuratury i sądu wojskowego, materiały więzienne oraz dokumenty podziemia niepodległościowego z zasobów UOP (przejęte po UB-SB). Zostały one zweryfikowane na podstawie źródeł alternatywnych, takich jak relacje uczestników tamtych wydarzeń (zebrane od 35 osób; jeśli w przypisach nie zaznaczono inaczej, relacje znajdują się w zbiorach autora), wspomnienia i prasa podziemna. Wykorzystano również źródła przechowywane w zbiorach prywatnych i emigracyjnych. W latach 1995-1999 Wydział Ewidencji i Archiwum Delegatury UOP we Wrocławiu systematycznie odmawiał udostępnienia wszystkich zachowanych akt operacyjno-śledczych sprawy „Marszałek i inni".
Fragment Wstępu
Contents:
Przedmowa
Wstęp
Część I
Korzenie (XIX w. - 1923 r.)
1.Ród Marszałków i gniazdo rodzinne w Brzezinach
2.Rodzice, dom rodzinny i dzieciństwo
Część II
Nauka i służba (1923-1939)
1.W gimnazjum w Dębicy
2.W służbie wojskowej II Rzeczypospolitej
Część III
Żołnierz Polskiego Państwa Podziemnego (1939-1945)
1.Na placówce „Bomba" - Brzeziny ZWZ-AK
2.Oficer szkoleniowy
3.Komendant Podobwodu AK Sędziszów Małopolski
4.Na czele Obwodu AK Dębica
5.W akcji „Burza"
Część IV
O Polskę wolną i niezawisłą (1945-1947)
1.Nowa konspiracja
2.„Wolność i Niezawisłość"
3.„Ku Wolności"
4.Na południu Rzeszowszczyzny
5.Nowe zadania i wybory
6.Rok 1947. Kierownik Okręgu Wrocław WiN
Część V
Za więziennym murem (1947-1948)
1.Aresztowanie
2.Śledztwo
3.„W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej…"
4.W celi śmierci
5.Egzekucja
Zakończenie
Aneks 1
Aneks 2
Wykaz skrótów
Bibliografia
Indeks osób
Indeks miejscowości