Book description:
Seria Monografie nr 188.
Po zakończeniu II wojny światowej żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie musieli zmierzyć się z trudną decyzją o powrocie do Polski „ludowej” lub pozostaniu na emigracji. Pomimo obaw część środowiska żołnierzy PSZ decydowała się na repatriację. Tymczasem nowe władze w kraju, pozornie do niej zachęcając, uznawały powracających wojskowych za „element politycznie wrogi” – wysłanników i sprzymierzeńców emigracji politycznej skupionej wokół Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie.
Monografia ma na celu ukazanie sytuacji byłych żołnierzy PSZ w powojennej Polsce. Omówiono w niej politykę władz wobec powracających, działania propagandowe, a także represje, jakie dotykały wielu z nich ze strony krzepnącego komunistycznego aparatu władzy. W tej sytuacji przyjmowali oni różne postawy – jedni dostosowywali się do systemu i kontynuowali karierę zawodową, w tym w „ludowym” Wojsku Polskim, inni w obawie przed prześladowaniami pozostawali na uboczu, podejmując pracę poniżej swoich kwalifikacji. Niektórzy byli żołnierze zostali skazani na wieloletnie więzienie, a nawet na karę śmierci.
Bazę źródłową monografii stanowią dokumenty wytworzone przez organa represji. Są to zarówno akta spraw operacyjnych prowadzonych w okresie stalinowskim przeciwko środowiskom związanym z PSZ, jak i akta pojedynczych osób inwigilowanych przez służby bezpieczeństwa państwa.