Book description:
Tematem przewodnim trzeciego numeru „CzasyPisma” jest szeroko pojęta polityczność i jej oddziaływanie na społeczność i jednostkę na Górnym Śląsku w XX wieku. Znalazły się tam teksty m.in. o funkcjonowaniu partii nazistowskiej na okupowanym Górnym Śląsku (1939-1945), o tworzeniu Polskiej Partii Robotniczej w 1945 r. oraz końcu rządów PZPR cztery dekady później. Kilka artykułów przybliża problematykę ideologizacji przestrzeni publicznej: zawłaszczania przez nazizm i komunizm nazewnictwa ulic i pomników oraz tworzenia parareligijnej obrzędowości. Na uwagę zasługuje próba zmierzenia się z kreowaną przez długie lata legendą długoletniego zarządcy województwa katowickiego Jerzego Ziętka. W numerze znalazły się również teksty poświęcone postaciom mniej znanym: Janowi Kustosowi, przedwojennemu separatyście z Katowic, Hansowi Müllerowi, okupacyjnemu burmistrzowi Mikołowa, Franciszkowi Trąbalskiemu, zasłużonemu socjaliście z Zabrza, Jerzemu Kurcyuszowi, mecenasowi śląskiej „Solidarności” oraz Oswaldowi Rufeisenowi (ojcu Danielowi), karmelicie pochodzenia żydowskiego, który próbował prowadzić placówkę zakonną w Szopienicach.
Kolejne artykuły poruszają problem emigracji mieszkańców Górnego Śląska do Niemiec Zachodnich. Autorzy skoncentrowali się na późnych wyjazdach z PRL, zwłaszcza tych z lat siedemdziesiątych XX w. O „dekadzie Gierka” traktuje także obszerny wybór fotografii górnośląskiej codzienności. Z kolei lata Wielkiej Wojny 1914-1918 przybliża wybór pocztówek i fotografii ze zbiorów mieszkańca obecnej dzielnicy Katowic - Janowa.
Odrębne teksty poświęcono początkom katowickiego UB, pytaniom badawczym o zbrodnie eutanazyjne nazistów na Górnym Śląsku, wspomnieniom z deportacji do ZSRS, konfliktom między Kresowianami a Górnoślązakami.
Numer dopełnia obszerny wywiad z wrocławskim germanistą, prof. Wojciechem Kunickim, dotyczący germanistów Uniwersytetu Wrocławskiego pochodzących z Górnego Śląska oraz postaci Wilhelma Szewczyka.
Tom jak zwykle uzupełniają omówienia najnowszych publikacji dotyczących dwudziestowiecznych dziejów Górnego Śląska oraz kalendarium wybranych wydarzeń naukowych.
Contents:
•Od redakcji
•Mirosław Węcki - Partia nazistowska na Górnym Śląsku 1939-1945
•Adam Dziuba - Jak budowano partię masową. Początki PPR w województwie śląskim
•Bogusław Tracz - Nasz Jorg, czyli siła legendy. Mitologizacja Jerzego Ziętka.
•Robert Ciupa - Śladami zbrodni: gmach Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Katowicach
•Sebastian Rosenbaum, Bogusław Tracz - Koniec Partii
•Robert Ciupa, Bogusław Tracz - „Z ludźmi - dla ludzi”. Śląska codzienność w „dekadzie Gierka”
•Dietmar Schulze - Zbrodnie „eutanazyjne” na Górnym Śląsku. Problemy i znaki zapytania
•Sebastian Rosenbaum - MTI: Monumenta Tertii Imperii. Wokół nazistowskiej polityki pamięci na Górnym Śląsku
•Grzegorz Bębnik - Nowe, wspaniałe nazwy. Zmiany nazewnictwa w Katowicach i powiecie katowickim w latach 1939-1945
•Bogusław Tracz - Nieświęci patroni gliwickich ulic
•Łucja Marek - Obrzędowość świecka z tobą od dziecka. Ograniczanie praktyk religijnych w rodzinach funkcjonariuszy MO i SB
•Joanna Tofilska - „Kiedy ta cholerna wojna się skończy?”. Antoniego Przybyły pocztówki z I wojny światowej
•Maciej Fic - Jan Kustos przeceniany symbol górnośląskiego separatyzmu
•Grzegorz Bębnik - Od burmistrza Mikołowa do konfidenta Stasi. Kariera Hansa Müllera
•Zbigniew Gołasz - „Wszystko, co pachnie opozycją, do niego się zgłasza”. O politycznej aktywności Franciszka Trąbalskiego po 1945 r.
•Dariusz Węgrzyn - Przełamać strach. Sprawa mecenasa Jerzego Kurcyusza
•Adam Dziurok - Żydowski karmelita w Szopienicach. Śląski epizod w życiu o. Daniela Rufeisena
•Ewa Koj - Drezno - śmierć pod bombami
•Alois Widera - „Moja droga przez mękę”. Relacja z deportacji do ZSRS - 15 II 1945-19 V 1949 r.
•Bartosz Borys - „Szwaby” i „chadziaje”, czyli o tutejszych i przybyszach
•Stanisław Jankowiak - „Nie odczuwamy żadnej przynależności do waszego kraju”. Migracje z Górnego Śląska w latach siedemdziesiątych
•Andrzej Sznajder - Czujecie się Niemcem czy Polakiem?
•David Skrabania - Jako Aussiedler w Berlinie. Przemiany tożsamościowe górnośląskich przesiedleńców w Berlinie 1964-1990
•Rozmowa z prof. Wojciechem Kunickim - Szewczyk i inni
•Publikacje IPN w Katowicach
•Inne publikacje
•Pisma
•Kalendarium