Book description:
Publikacja wypełniająca lukę w historiografii polskiej opozycji antykomunistycznej po II wojnie światowej – poświecona narodowemu nurtowi podziemia na terenie Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Przedmiotem rozważań są tu powojenne środowiska narodowe, rozumiane głównie jako skupiska działaczy Stronnictwa Narodowego i struktur wywodzących się z ONR, a także organizacje zbrojne, takie jak NZS i NZW. Autor nie tylko przedstawia dzieje opozycji narodowej i jej założenia ideologiczne, ale przede wszystkim kładzie nacisk na mechanizmy rozpracowania podziemia. Szeroko omawia działania lokalnych komórek aparatu bezpieczeństwa podjęte w celu zniszczenia podziemia, a w szczególności skupia się na takich zagadnieniach, jak: taktyka, strategia, użyte środki oraz zastosowane przez UB metody do wykrycia, a potem zniszczenia opozycyjnych organizacji i środowisk narodowych. Wśród analizowanych zagadnień znalazły się m.in. wielkie operacje UB o kryptonimie" Pajaki”, "Dziady”, "Rzym” prowadzone w latach 1946-1948, likwidacja podbeskidzkiego zgrupowania NSZ dowodzonego przez Henryka Flamego "Bartka” czy poczynania UB w związku z "aferą Bergu” w latach 1951-1956. Autor nie pominął również późniejszych losów osób ze środowisk narodowych, inwigilowanych przez aparat bezpieczeństwa w ramach różnego typu rozpracowań. Praca została oparta na szerokiej podstawie źródłowej – dokumentach wytworzonych przez organy represji państwa komunistycznego: Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, Komitet ds. Bezpieczeństwa Publicznego oraz ich jednostki terenowe. Książka jest istotnym uzupełnieniem opracowań: Podziemie poakowskie w województwie śląsko-dąbrowskim w latach 1945-1947 Adama Dziuby, "Zostańcie wierni tylko Polsce...”. Niepodległościowe oddziały partyzanckie w Krakowskiem (1944-1947) Macieja Korkucia oraz Podziemie poakowskie na Kielecczyźnie w latach 1945-1948 Ryszarda Śmietanki-Kruszelnickiego.
Contents:
Wstęp: Zakres terytorialny i chronologiczny pracy ● Założenia badawcze i metody prowadzenia badań ● Baza źródłowa ● Opracowania ● Układ tematyczny pracy ● Rozdział 1. „Biblia UB”. Podstawowe informacje na temat pracy organów bezpieczeństwa państwa w latach 1945-1956: 1. Sieć agenturalna ● 2. Zakończenie agenturalnego rozpracowania. Realizacja ● 3. Ewidencja operacyjna ● 4. Obserwacja ● 5. Pomocnicze formy pracy operacyjnej ● 6. Praca śledcza organów bezpieczeństwa państwa ● 7. Komórki organizacyjne UB zajmujące się zwalczaniem narodowego podziemia niepodległościowego w latach 1945-1956. Współpraca z sowieckim aparatem represji ● Rozdział 2. W walce z „endecją”. Działania UBP wobec Stronnictwa Narodowego i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego oraz innych struktur konspiracyjnych związanych z tym nurtem podziemnym na terenie Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego w latach 1945-1948: 1. Uwarunkowania ogólne działalności SN w Polsce po II wojnie światowej ● 2. Powstawanie powojennych konspiracyjnych władz SN w Polsce i konsekwencje tych działań na obszarze Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego w latach 1945-1946 ● 3. Działania UB wobec Komitetu Ziem Wschodnich na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1945-1947 ● 4. Organy bezpieczeństwa państwa wobec organizacji Młodzież Wielkiej Polski i Młodzież Wszechpolska w latach 1945-1947 ● 5. Delegatura rządu londyńskiego na Górnym Śląsku i losy osób z nią związanych (1945-1948) ● 6. Narodowe Zjednoczenie Wojskowe po zakończeniu II wojny światowej (podstawowe informacje) ● 7. Działalność Narodowego Zjednoczenia Wojskowego w 1945 r. w centralnych rejonach Górnego Śląska i rozbicie tych struktur przez NKWD i UB ● 8. Konspiracja NZW w Beskidach w latach 1945-1946. Geneza, funkcjonowanie i podjęte wobec niej działania ze strony aparatu bezpieczeństwa państwa ● Rozdział 3. Gry UB z agentem w tle. Działalność Narodowych Sił Zbrojnych na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w okresie od lutego do listopada 1945 r. Rozbicie VII Śląskiego Okręgu NSZ: 1. Co dalej? Narodowe Siły Zbrojne wobec klęski III Rzeszy i wkroczenia Armii Czerwonej na ziemie polskie ● 2. Działania konspiracyjne NSZ na terenie Beskidów w okresie od stycznia do maja 1945 r. ● 3. Powstanie i działalność Komendy VII Śląskiego Okręgu NSZ w okresie od marca do lipca 1945 r. ● 4. Działalność komórki przerzutowej funkcjonującej przy Komendzie Śląskiego Okręgu NSZ (od czerwca do października 1945 r.) ● 5. Komenda VII Śląskiego Okręgu NSZ (od sierpnia 1945 r. do chwili jej rozbicia w październiku t.r.) ● Rozdział 4. Wielka prowokacja. Działalność Śląskich Sił Zbrojnych w latach 1946-1948: ● 1. Ulokowanie agenta UB w ocalałych po dekonspiracji śląsko-dąbrowskich środowiskach narodowych ● 2. Rozwój gry operacyjnej w 1946 r. Utworzenie „grupy inżynierskiej” – początki rozpracowania krypt. „Pająki” w 1946 r. i działania wobec środowiska opozycyjnego w Krakowie ● 3. Rozszerzanie rozpracowania krypt. „Pająki” – powołanie „grupy rybnickiej” (1946-1947) ● 4. Problem nawiązania łączności przez ŚSZ z Ośrodkiem Dyspozycyjnym OP w Regensburgu. Rozpracowanie krypt. „Dziady” (1946-1947) ● 5. Działania operacyjne w środowisku duchowieństwa górnośląskiego. Rozpracowanie krypt. „Rzym” (1947-1948) ● 6. Zakończenie rozpracowań „Dziady”, „Pająki” i „Rzym” (sierpień-wrzesień 1948 r.) ● Rozdział 5. Operacja krypt. „Lawina”. Działania organów bezpieczeństwa państwa w latach 1945-1947 wobec zgrupowania NSZ pod dowództwem Henryka Flamego ps. „Bartek” na Podbeskidziu: 1. Początki oddziału partyzanckiego NSZ pod dowództwem Henryka Flamego ps. „Bartek”. Założenia ideowe, organizacja, liczebność i uwarunkowania determinujące działania organów bezpieczeństwa państwa wobec zgrupowania NSZ ● 2. Organizacja wywiadu i kontrwywiadu przez sztab zgrupowania NSZ pod dowództwem Henryka Flamego i podległe mu grupy ● 3. Działania operacyjne i śledcze prowadzone w latach 1945–1946 przez lokalne placówki UB z terenu Podbeskidzia przeciwko zgrupowaniu NSZ pod dowództwem Henryka Flamego ps. „Bartek” ● 4. Operacja specjalna MBP krypt. „Lawina”. Fizyczna likwidacja żołnierzy podbeskidzkiego zgrupowania NSZ pod dowództwem Henryka Flamego (lipiec-październik 1946 r.) ● 5. Wątki poboczne operacji krypt. „Lawina”. Próby dotarcia operacyjnego do oddziału Józefa Zadzierskiego ps. „Wołyniak” i Józefa Kurasia ps. „Ogień” ● 6. Rozpad zgrupowania NSZ z Podbeskidzia (luty 1947 r.) oraz śmierć jego dowódcy ● Rozdział 6. „Siewcy śmierci” na Górnym Śląsku. Górnośląskie wątki tzw. afery Bergu i ich pokłosie w latach 1951-1956 oraz działania kontrolne aparatu bezpieczeństwa w środowiskach narodowych w latach 1947-1956: 1. „Afera Bergu” i jej konsekwencje dla zaangażowanych w nią osób w kraju i na emigracji. Podstawowe informacje ● 2. Działalność korespondencyjnych punktów informacyjnych Rady Politycznej na Górnym Śląsku. Gra operacyjna UB prowadzona z udziałem Tadeusza Radwana ● 3. Działalność Henryka Heyduckiego jako punktu informacyjnego Rady Politycznej w Bobrownikach Śląskich i podjęte wobec niego kroki ze strony UB (1952-1953) ● 4. Próba wykreowania przez UB nieistniejącej w rzeczywistości „siatki szpiegowskiej” złożonej z krewnych i znajomych Władysława Furki ● 5. Działalność siatki informacyjnej Rady Politycznej pod kierownictwem Edmunda Midlei i Wiktora Marszałka i jej rozbicie przez UB ● 6. Kontakty agenta UB ps. „Kruk” ze środowiskami emigracyjnymi Rady Politycznej (1950-1956) ● 7. Działania kontrolne prowadzone przez aparat bezpieczeństwa państwa w środowiskach narodowych Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego w latach 1947-1956 ● Rozdział 7. „Wykryć i zniszczyć”. Służby bezpieczeństwa w latach 1945-1956 wobec wybranych organizacji konspiracyjnych w różnym stopniu powiązanych z ruchem narodowym. Analiza ewolucji metod i form działania aparatu represji ● Zakończenie ● Bibliografia ● Wykaz skrótów ● Spis wykresów, tabel i diagramów ● Indeks nazwisk i pseudonimów 
