Opis książki:
Z relacji rodzin ofiar obławy wynika, że aresztowanych wywieziono w kierunku granicy z BSRS. Ci, których trzymano w Augustowie na Zarzeczu, mieli być wywiezieni samochodami 17 lipca około godz. 3 rano w kierunku na Lipsk i Grodno. Według Tadeusza Bondziula, świadka zeznającego w śledztwie IPN, samochody wróciły około godz. 8. „Zapamiętałem, że były 3 samochody GAZ-AA z bronią maszynową. Widziałem, jak żołnierze NKWD wyprowadzali uwięzionych na samochody… Było ich około 40-50 mężczyzn… W kolumnie był jeden samochód UB Willis”. Aresztowanych w okolicach Gib i Płaskiej także wywieziono w kierunku Białorusi, w stronę Sopoćkiń. Stamtąd samochody miały wracać po około trzech kwadransach. W tym miejscu należy zaznaczyć, że operacja „likwidacji band w lasach augustowskich” - jak to określa Abakumow - była prowadzona na całym obszarze Puszczy Augustowskiej, także w miejscowościach położonych dziś po białoruskiej stronie. Likwidacja podziemia antysowieckiego trwała również na terytorium dzisiejszej Litwy, w sierpniu 1945 r. Sowieci przeprowadzili podobną operację w powiecie mariampolskim. Latem 1945 r. trwała też akcja „oczyszczania” lasów na pograniczu polsko-litewskim. Wg relacji mieszkańców litewskiego Kopciewa, złapanych partyzantów Sowieci gromadzili w jednym z miejscowych domów i stamtąd wywozili na stację kolejową Szestokai. Represji, które dotknęły mieszkańców tych okolic było tak wiele, że trudno to będzie ustalić. W pamięci młodszego pokolenia miejscowych Litwinów pojęcie obławy nie funkcjonuje. Możemy natomiast stwierdzić z wielkim prawdopodobieństwem, że obława dotknęła mieszkańców Kalet oraz innych miejscowości w pobliżu Sopoćkiń na dzisiejszej Białorusi, takich jak Balenięta, Nowiki, Rynkowce, Wólka Rządowa i Sonicze. Na okolice Kalet jako możliwego miejsca zbrodni zwrócił uwagę historyków i śledczych Nikita Pietrow w lipcu 2014 r. Z protokołów przesłuchań oraz zebranych później relacji mieszkańców kilku z tych miejscowości wynika, że latem 1945 r. Sowieci zatrzymali tam co najmniej kilkudziesięciu mężczyzn pod zarzutem przynależności do AK. Byli przetrzymywani, przesłuchiwani i bici w stodole w Kaletach. Następnie zostali zawiezieni lub poprowadzeni w stronę polskiej granicy i tam ślad się urwał. Według Wincentego Giedrojcia z Balenięt „w tę stronę gdzie ich zawieziono, przez wiele lat droga była zagrodzona i wstęp [był] wzbroniony”. Odległość z Kalet do granicy wynosi około 3-4 km. Dziś jest to ścisła strefa przygraniczna, do której od strony białoruskiej nadal nie ma dostępu. Jak wynika z relacji świadków, latem 1945 r. w budynkach dawnej stanicy KOP-u w Kaletach stacjonowały bliżej niesprecyzowane jednostki sowieckie. Teren za wsią, przy samej granicy, znajduje się w strefie lasu pierwotnego, rzadko odwiedzanego przez ludzi. Szczególnie interesujący jest kilkusetmetrowy pas graniczny w okolicach widocznego na mapach cypla, o który powiększono BSRS w trakcie powojennego korygowania linii granicznej. Najnowsze zeznania świadków wskazują jako jedno z możliwych miejsc przeprowadzenia egzekucji okolice dawnej leśniczówki Giedź, znajdującej się przy drodze Rygol - Kalety, dziś po białoruskiej stronie. Według Pawła Niziołka w wyniku korekty granicy Związek Sowiecki powiększono właśnie o pas ziemi obejmujący leśniczówkę. Leśniczówka została później zniszczona. Znajdujący się wewnątrz tzw. zony obszar ten nie był i nie jest dostępny. Specjaliści z zakresu kartografii i geodezji wskazują możliwości istnienia w tej okolicy grobu zbiorowego. Analizując te informacje można stwierdzić, że wersja o rozstrzelaniu i pochowaniu ofiar obławy w okolicy Kalet jest znacznie bardziej prawdopodobna niż dotychczas rozważane okolice Olecka, Puszczy Rominckiej, fortów grodzieńskich, poligonu w Lidzie, posesji PUBP w Augustowie czy okolic drogi Rygol - Giby.
Fragment artykułu Barbary Bojaryn-Kazberuk „Siedemdziesiąt lat poszukiwań”
Książka "Nowe zniewolenie. Obława Augustowska. Lipiec 1945 / Another Captivity. The Augustów Roundup. July 1945" - Ewa Rogalewska (red.) - oprawa twarda - Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, IPN. Książka posiada 335 stron i została wydana w 2016 r.
Spis treści:
Marcin Markiewicz, Wyzwolenie czy okupacja? / Liberation or Occupation?
Barbara Bojaryn-Kazberuk, Siedemdziesiąt lat poszukiwań / Seventy Years of the Search for the Victims
Ewa Rogalewska, Obława Augustowska. Wspólnota pamięci / The Augustow Roundup. A Community of Remembrance
Album
Indeks osobowy / Index of Names
Indeks geograficzny / Index of Geographical Names